Stanisław Serafin
Akademia Pedagogiczna, Kraków
O działalności Profesora Mosznera jako nauczyciela
Znający bliżej Profesora Mosznera wiedzą doskonale, że nauczanie na
poziomie akademickim, praca ze studentami przygotowującymi się do
zawodu nauczyciela matematyki, a także z czynnymi nauczycielami,
uzupełniającymi swe wykształcenie, jest jego prawdziwą i
trwałą pasją. Profesor podejmował i podejmuje wykłady, ćwiczenia,
seminaria, konwersatoria na wszystkich rodzajach studiów
(magisterskich, zawodowych, podyplomowych i doktoranckich, dziennych i
zaocznych) w naszej uczelni, w jej zamiejscowych filiach i punktach
konsultacyjnych, a także w WSP w Rzeszowie. Czynił to i czyni chętnie
mimo, że zajmowano mu wiele weekendów i miesiąc wakacji na zajęcia na
studiach zaocznych, a także mimo uciążliwości dojazdów na zajęcia
prowadzone w innych miastach.
Całe swe życie zawodowe związał Profesor z krakowską Wyższą Szkołą
Pedagogiczną - obecnie Akademią Pedagogiczną, w której przed
pięćdziesięciu laty rozpoczął pracę jako młodszy asystent i w której
zdobywał kolejne stopnie awansu naukowego do tytułu profesora
zwyczajnego. Wniósł ogromny wkład w rozwój kadrowy Katedr
Matematycznych - obecnie Instytutu Matematyki tej uczelni. Był
promotorem przewodów doktorskich siedmiu pracowników tych Katedr.
Potrafił pozyskać dla Instytutu kilku nauczycieli akademickich o
najwyższych kwalifikacjach, co umocniło pozycję Instytutu, gdy chodzi
o uprawnienia do doktoryzowania w naukach matematycznych. Swym
autorytetem naukowym i postawą nauczyciela wymagającego, ale życzliwego
i spolegliwego kształtował w kierowanych przez niego zespołach
atmosferę rzetelnej pracy, solidnego wypełniania obowiązków względem
studentów, dbałości o rozwój naukowy i dydaktyczny młodych nauczycieli
akademickich oraz zgodnej współpracy. Nie szczędził czasu na
hospitowanie zajęć młodych pracowników i dyskusje koleżeńskie o
sposobach prowadzenia ćwiczeń, w których studenci mogliby uczestniczyć
aktywnie, wnosić własne propozycje rozwiązywania stawianych przed nimi
problemów, korygować je w dyskusji, dochodzić do rozwiązań różnymi drogami.
Umacniał Profesor pozycję kierunku matematyki, Wydziału i Uczelni w
środowisku uczelni krakowskich i wśród uczelni kształcących nauczycieli
w całym kraju. W gronach decydujących o planach i programach studiów
matematycznych dla nauczycieli i oceniających poziom kształcenia na
tych studiach uznawany był za eksperta o najwyższych kompetencjach i
gwaranta wysokiego poziomu wykształcenia matematycznego absolwentów
kierunku matematyki naszej Uczelni.
Proszę mi pozwolić na wtrącenie osobistego wspomnienia. Kiedy w 1950
roku podjąłem studia matematyczne w krakowskiej PWSP, obecny Profesor
Moszner, wówczas kończący studia na UJ, jeszcze bez magisterium, był
już w niej zatrudniony jako młodszy asystent. Prowadził na moim roku
studiów ćwiczenia z algebry wyższej i analizy matematycznej; przez cały
3-letni okres studiów był opiekunem mojego roku. Jako studenci
ceniliśmy niezwykle wysoko jego merytoryczne kompetencje i talent
dydaktyczny, dzięki którym ćwiczenia upływały w atmosferze spokoju i
pracy pogłębiającej nasze rozumienie przyswajanych zagadnień. Do serca
braliśmy jego spokojne, wyważone, życzliwe, z niezwykłą kulturą
ujawniane reakcje na nasze studenckie "wyskoki'', braki w obyciu,
wykształceniu i przygotowaniu do zajęć. W opinii naszej grupy
studenckiej "nie uchodziło'' nie przygotować się na prowadzone przez
Niego ćwiczenia.
Takie odczucia i opinie są od pół wieku trwałym elementem oceny Jego
osoby przez studentów, niezależnie od rodzaju zajęć prowadzonych z nimi
przez Profesora.
Szybki rozwój naukowy powodował powierzanie Mu w coraz większym
zakresie wykładów z przedmiotów tradycyjnie obowiązujących, a także
nowo wprowadzanych, jak elementy teorii mnogości i topologii, czy
algebra abstrakcyjna, na których kształt merytoryczny i dydaktyczny
wywarł znaczący wpływ. W szczególności Jego skrypt Elementy teorii
mnogości i topologii, kilka razy wznawiany, przez wiele lat stanowił
podstawę oryginalnego kursu tego przedmiotu. W latach 70-tych
zaproponował Profesor autorski program przedmiotu "Rozwój pojęć
matematycznych'' (alternatywnego dla "Podstaw matematyki''). Przez
wiele lat sam realizował ten przedmiot dla studentów naszej Uczelni (a
także w WSP w Rzeszowie). W przedmiocie tym po mistrzowsku eksponował
ważniejsze tendencje w historycznym rozwoju matematyki, zwracając uwagę
na ich źródła, momenty przełomowe w rozwoju i filozoficzne aspekty.
Zajęcia z tego przedmiotu stwarzały studentom okazję do syntetycznego
spojrzenia na całość zdobywanej wiedzy matematycznej.
Wykłady Profesora, zarówno kursowe, jak specjalne, czy monograficzne,
zawsze starannie przygotowane od strony merytorycznej, przemyślane gdy
chodzi o włączanie słuchaczy do współpracy z wykładającym, wygłaszane
były i są nadal językiem precyzyjnym, komunikatywnym, ze wspaniałą
dykcją, głosem donośnym, słyszalnym nawet w zakątkach dużych, o kiepskiej
akustyce sal wykładowych.
Nie sposób nie wspomnieć o czynionych przez Profesora dygresjach,
słynnych wśród słuchaczy, w których ukazuje On możliwe uogólnienia i
związki omawianych treści z innymi działami matematyki i dziedzinami
pozamatematycznymi.
Już od roku 1956 podjął Profesor prowadzenie seminariów magisterskich,
które zaowocowały wypromowaniem ponad 150 magistrów matematyki,
pełnokwalifikowanych nauczycieli tego przedmiotu. Dydaktyka prowadzenia
seminarium magisterkiego i pracy z magistrantami przygotowującymi pracę
magisterską była i jest do dziś przedmiotem Jego zainteresowań, czemu
dał wyraz w kilku publikacjach i wypowiedziach w dyskusjach. Pozwolę
sobie zacytować zdanie Profesora dotyczące tej materii z jego
artykułu Czy inna matematyka dla nauczycieli?:
Problematyka kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli
matematyki nieustannie znajduje się w orbicie zainteresowań Profesora.
Wiele lat pracował intensywnie w Zespołach Programowych i Zespołach
Dydaktyczno-Wychowawczych dla WSP (i WSN) powoływanych przez Resort
nadzorujący uczelnie kształcące nauczycieli. Problemy kształcenia
nauczycieli prezentował w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego, będąc w
niej reprezentantem uczelni pedagogicznych. Uczestniczył i uczestniczy
twórczo w konferencjach poświęconych tej problematyce, opublikował
szereg poświęconych jej artykułów.
W świetle tych publikacji, a także w oparciu o własne wspomnienia z
wypowiedzi Profesora, pragnę pokrótce przypomnieć prezentowane przez
Niego poglądy dotyczące tych zagadnień:
Dla zapewnienia czynnym nauczycielom możliwości własnego rozwoju i
stałego dokształcania się jest Profesor rzecznikiem idei prowadzenia
przez uczelnie kształcące nauczycieli studiów podyplomowych, do
odbywania których co pewien czasu (4 - 5 lat) czynni
nauczyciele byliby zobowiązani. Wśród podstawowych zadań takich studiów
wymienia:
Należy Profesor do wąskiego grona autorów projektu pierwszych studiów
podyplomowych dla nauczycieli matematyki w naszej uczelni, aktywnie
uczestniczy w pracach nad kolejnymi ich modyfikacjami, wielokrotnie
prowadził na tych studiach seminarium na temat podstawowych struktur
matematyki współczesnej.
Przypomnienia wymaga angażowanie się Profesora w pozauczelniane formy
dokształcania nauczycieli. Prowadził On zajęcia na wielu kursach
dokształcających dla nauczycieli, organizowanych przez Ośrodki
Metodyczne, pomagając nauczycielom przyswajać nowe treści i ujęcia
wprowadzane do szkolnych programów przy okazji kolejnych zmian
programowych. Wygłaszał piękne wykłady telewizyjne w ramach znanego w
latach 60. i 70. cyklu "Matematyka w szkole", opublikowane następnie w
wydawnictwie zbiorowym pod redakcją B. J.~Noweckiego.
Wśród publikacji Profesora znajdujemy pozycje służące nauczycielom dla
głębszego zrozumienia kilku zagadnień objętych szkolnym nauczaniem.
Przywołam tu dla przykładu artykuł O paradoksalnym rozkładzie
kuli z 1964 r. w kapitalny sposób rozładowujący paradoksalność
rezultatu Banacha, który i dziś czyta się z prawdziwą satysfakcją.
Wydane w serii Biblioteczki Matematycznej popularno-naukowe
książeczki O teorii relacji i O mierzeniu w matematyce
przybliżają nauczycielom ważną dla ich praktyki problematykę, bez
zbędnych formalizmów, wystarczająco precyzyjnie, ale przystępnie.
Uważny czytelnik spisu publikacji Profesora z niejakim zaskoczeniem
zauważy, że na 200 pozycji ponad 40 poświęconych jest teoretycznym
problemom kształcenia nauczycieli, bądź wyjaśnieniu i popularyzacji
zagadnień istotnych dla powszechnego nauczania matematyki. Znaczące to
świadectwo pasji nauczycielskiej i działań Profesora Mosznera,
nauczyciela nauczycieli, na rzecz dobrego ich przygotowania do twórczej
współpracy z kształconą młodzieżą.
Wielce Szanowny Panie Profesorze, Szanowni zebrani, pozwolę sobie na
zakończenie, od grona Pańskich uczniów i współpracowników, wyrazić naszą
wdzięczność za piękny wzór pracy nauczyciela akademickiego, za
inspiracje do poszukiwań coraz skuteczniejszych dróg wspomagania
rozwoju naszych studentów i przygotowania ich do wypełniania
nauczycielskiegio posłannictwa. Życząc Panu długich lat zdrowia i wiele
sił pozwalamy sobie wyrazić nadzieję, że długo jeszcze zechce Pan
wspierać swym doświadczeniem, wiedzą i postawą swoich następców i
uczniów w ich nauczycielskiej działalności.
Ad multos annos Drogi Panie Profesorze!
Odnośnie realizacji ostaniego z wymienionych zadań zacytuję opinię
Profesora z jego artykułu Kształcenie podyplomowe nauczycieli: